Κουντουριώτης, Παύλος

(Ύδρα 1855 – Παλαιό Φάληρο 1935). Ναύαρχος και πολιτικός, πρώτος πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (1924-26, 1926-29). Γιος του Θεόδωρου και εγγονός του Γεωργίου Κουντουριώτη (βλ. λ. Κουντουριώτης, 2.), κατατάχθηκε το 1875 στο Πολεμικό Ναυτικό, όπου διέπρεψε με την τόλμη και τις ικανότητές του, δείγματα των οποίων έδωσε για πρώτη φορά το 1886, όταν, υποπλοίαρχος ακόμα, διέπλευσε ορμητικά τα στενά της Πρέβεζας, απειλώντας με τα πυροβόλα δύο μικρών κανονιοφόρων τις τουρκικές κανονιοστοιχίες και δύο τουρκικά πολεμικά. Αρχηγός του στόλου του Αιγαίου το 1912, με τον βαθμό του υποναυάρχου, κατέλαβε τη Λήμνο, απέκλεισε τον τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλια, έγινε ουσιαστικά κύριος του Αιγαίου και μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου 1912 κατέλαβε την Τένεδο, την Ίμβρο, τη Θάσο, τη Σαμοθράκη, τα Ψαρά αμαχητί και τη Λέσβο και τη Χίο ύστερα από σκληρούς αγώνες. Με τον τουρκικό στόλο συγκρούστηκε στο ακρωτήριο της Έλλης στις 3 Δεκεμβρίου 1912, οπότε ο ίδιος επέδειξε παράτολμη ανδρεία, και στη Λήμνο στις 5 Ιανουαρίου 1913. Και στις δύο ναυμαχίες, με επιδέξιους χειρισμούς, κατανίκησε τον εχθρικό στόλο και τον υποχρέωσε να τραπεί σε φυγή προς τα Δαρδανέλια, απ’ όπου δεν τόλμησε πια να βγει. Το 1916 ο K., αν και υπουργός των Ναυτικών στην κυβέρνηση Σκουλούδη, επειδή δεν ήταν σύμφωνος με την πολιτική της ουδετερότητας, ακολούθησε τον Ελευθέριο Βενιζέλο στη Θεσσαλονίκη. Με τον Βενιζέλο και με τον στρατηγό Παναγιώτη Δαγκλή αποτέλεσε την τριανδρία που ηγήθηκε της Εθνικής Άμυνας και διηύθυνε το υπουργείο Ναυτικών έως το 1919, οπότε και αποστρατεύθηκε με τον τιμητικό βαθμό του ναυάρχου. Όταν πέθανε ο βασιλιάς Αλέξανδρος, άσκησε καθήκοντα αντιβασιλέα μέχρι τις εκλογές (1/14 Νοεμβρίου 1920). Αργότερα, από τον Μάρτιο του 1924 μέχρι τον Δεκέμβριο του 1929 (με μια μικρή διακοπή, από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο του 1926, οπότε μη συμφωνώντας με τον δικτάτορα Θ. Πάγκαλο παραιτήθηκε) ήταν πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το ελληνικό κράτος, τιμώντας τον αγωνιστή και άνθρωπο Κ., έδωσε το όνομά του σε αντιτορπιλικό 1.450 τόνων, που έλαβε ενεργό μέρος στις επιχειρήσεις εναντίον του ιταλικού στόλου, από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τον Απρίλιο του 1941, και κατόπιν στο πλευρό των Άγγλων μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Ο Παύλος Κουντουριώτης, πρώτος πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (Ναυτικό Μουσείο, Αθήνα).